توسعه منطقه دیزمار باید بر محور کشاورزی و دامپروری استوار باشد
مصاحبه کانال انعکاس خاروانا با دکتر علی رضازاده خاروانا
وبلاگ دیزمار: دکتر علی رضازاده خاروانا، دکترای اقتصاد از دانشگاه تبریز و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه ارومیه است. کانال انعکاس اخبار خاروانا مصاحبه ای در خصوص مشکلات و چالش های بخش خاروانا با ایشان ترتیب داده که مشروح مصاحبه به حضور تقدیم می گردد:
استاد گرامی هرچند همه همشهریان جنابعالی را بخوبی می‌شناسند، با اینحال خواهش میکنم خودتان را معرفی بفرمائید؟
بنده علی رضازاده هستم متولد و بزرگ شده خاروانا مرکز دیزمار تاریخی؛ بعد از اتمام تحصیلات مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه در خاروانا، مقطع پیش دانشگاهی را در ورزقان گذراندم. در سال 1382 در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد بازرگانی وارد دانشگاه تبریز شده و این مقطع را با معدل ممتاز در سال 1386 به پایان رساندم. مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی علوم اقتصادی را نیز به ترتیب در سالهای 1388 و 1393 در همین دانشگاه به اتمام رساندم. در این مقاطع نیز عضو دفتر استعدادهای درخشان دانشگاه تبریز بوده و با معدل ممتاز فارغ التحصیل شدم. از شهریور ماه 1394 نیز به عنوان عضو هیئت علمی گروه اقتصاد در دانشگاه ارومیه مشغول به فعالیت هستم.
صرف نظر از قطعی شدن یا نشدن طرح پتروشیمی خاروانا، دیدگاه شما در مورد این پروژه با تمام مزایا و نگرانی‌های زیست محیطی و... چیست؟
برای اقتصاد کشوری همانند ایران که وابستگی زیادی به نفت دارد، توسعه صادرات غیرنفتی از اهمیت وافری برخوردار است. صنعت پتروشیمی که از سال 1343 در ایران پایه ریزی شده است، در سالهای اخیر سهم قابل توجهی از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است و به نوعی به اهرم صادراتی ایران تبدیل شده است. بررسی آمار رسمی حاکی از آن است که در برخی سالها حدود نیمی از صادرات غیرنفتی کشور را صادرات محصولات پتروشیمی تشکیل می داده است و به طور کلی صادرات این صنعت طی سالهای اخیر همواره از 30 درصد کل صادرات غیرنفتی بیشتر بوده است.
در علم اقتصاد مفهومی بنام مزیت نسبی در حوزه تجارت خارجی وجود دارد. بر اساس تئوری های اقتصادی لازم است کشورها بر اساس مزیت های نسبی خود وارد تجارت خارجی شده و به مبادله بپردازند. بررسی صنعت پتروشیمی ایران در قالب مقالات علمی بیانگر آن است که ایران در صاردات محصولات پتروشیمی از مزیت نسبی برخوردار است. لذا، توسعه این صنعت در کشور از پشتوانه علمی برخوردار است و مطمئنا مسئولین ذیربط نیز از توسعه و گسترش این صنعت حمایت خواهند کرد. احداث مجتمع پتروشیمی در منطقه خاروانا که از نزدیکترین نقاط ایران به اروپا محسوب می شود، از توجیه علمی و اقتصادی بالایی برخوردار بوده و می تواند جایگاه این منطقه در اقتصاد ملی را به طور قابل توجهی ارتقا دهد.
در مورد بحث آلودگی پتروشیمی که نگرانی بسیاری از اهالی منطقه را موجب گشته است، باید اشاره کنم که بحث در خصوص میزان آلودگی منتشر شده و تاثیر آن بر محیط‌زیست در حوزه تخصصی بنده قرار نداشته و لازم است متخصصین امر در این خصوص نظر دهند. ولی با توجه به اینکه بحث آلودگی محیط زیست از دغدغه های اصلی کشورها در دهه‌های اخیر بوده و در ایران نیز مورد توجه مسئولین قرار گرفته است، به نظر نمی‌رسد فناوری‌های تولید که استانداردهای لازم را کسب ننمایند، بتوانند از سازمان محیط‌زیست و سایر نهادهای مرتبط مجوز دریافت نمایند. از طرف دیگر شرکتهای فعال در حوزه پتروشیمی به سه گروه بالادستی، میان دستی و پایین دستی (نزدیک به محصولات نهایی) تقسیم بندی می شوند. مطالعات نشان می دهند که در صنعت پتروشیمی گروههای بالادستی سرمایه برتر بوده و دارای ارزش افزوده کمتری هستند و آلودگی زیست محیطی بیشتری دارند ولی گروههای پایین دستی که بیشتر محصولات نهایی تولید می کنند، ارزش افزوده بیشتری ایجاد کرده و آلودگی کمتری نیز به محیط زیست تحمیل می کنند و ایجاد اشتغال از سوی چنین شرکتهایی نیز به مراتب بالاتر است. بنابراین اگر مجتمع پتروشمی مطرح شده بتواند در حوزه تولید محصولات نهایی این صنعت فعالیت نماید، انتظار می رود ضمن تحمیل آلودگی کمتر به محیط زیست، ارزش افزوده و اشتغال بالایی نیز ایجاد نماید.
شنیدیم که از طرف شورای محترم اقای حاج رضا ولیان با پیگیری زیاد مجوز شهرک مبل خاروانا را گرفته اند و در پی حل مشکل زمین این پروژه هستند، نظرتان را در مورد این اقدام بفرمائید؟
همانطور که مخاطبین عزیز اطلاع دارند، تعداد کثیری از همشهریان مقیم تهران و برخی شهرهای دیگر در صنعت مبلمان فعالیت دارند به طوریکه از صفر تا صد این کالا می¬تواند با همکاری آنها تولید و روانه بازار شود. جرقه تاسیس و احداث شهرک تخصصی مبل در سال 1394 با اعلام آمادگی برخی همشهریان مقیم تهران مبنی بر انتقال فعالیت خود به خاروانا در صورت همکاری شورا و شهرداری زده شد که بنده آن موقع عضو شورای شهر بودم. بعد از کش و قوس فراوان، گردهمایی بزرگ فعالین این صنعت در تعطیلات عید سال 1396 تشکیل شد که در پایان آن جلسه، تعداد زیادی از همشهریان برای فعالیت در شهرک تخصصی مبل خاروانا در صورت احداث، اعلام آمادگی کردند. همچنین جلسه پایانی گردهمائی در محل شهرداری تشکیل شده و هیئت موسس شهرک (که بعدا مقرر شده شرکت تعاونی تاسیس نمایند) انتخاب گردید.
علیرغم فعالیت و پیگیری جدی اعضای هیئت موسس به ویژه آقای ولیان عضو محترم شورای شهر، به دلیل عدم همکاری مناسب مسئولین ذیربط، موضوع ثبت شرکت در اواخر سال 1396 نهایی شد. انتظار می رود در ماههای آتی با تحویل زمین شرکت، این ناحیه صنعتی که با عنوان شهرک تخصصی مبل خاروانا فعالیت خواهد کرد، به مرحله عملیات اجرایی خود برسد. با توجه به اینکه این ناحیه صنعتی بر اساس تخصص اصلی اهالی خاروانا و روستاهای همجوار تعریف شده است و از طرف دیگر یک فعالیت اشتغال زا تلقی می شود، لذا قطعا تاثیر بسزایی در رونق اقتصادی منطقه و ارتقای جایگاه آن در اقتصاد استان خواهد داشت. لازم به ذکر است که جمعیت حدودا چهار میلیونی استان آذربایجان شرقی به همراه جمعیت استان های دیگر منطقه شمالغرب کشور و همچنین جمعیت کشورهای همسایه، بازار بزرگی برای تولیدکنندگان و عرضه کنندگان محصولات صنعت مبل خاروانا محسوب می شوند.
دکتر رضازاده عزیز؛ وطن دوستی و صداقت جنابعالی بطور کلی و بالاخص برای منطقه خاروانا زبانزد خاص و عام می باشد و با توجه به علم و تخصص جنابعالی چه نوع فعالیت هایی را برای منطقه مناسب و دارای بهره وری مطمئن می‌دانید و پیشنهاد می کنید؟
این لطف شما و همشهریان عزیز است، بنده تا عمر دارم از هیچگونه تلاشی در راستای پیشرفت و آبادانی منطقه دست نخواهم کشید. در این خصوص باید خدمتتان عرض کنم که بر اساس منابع موجود هر منطقه میتوان استراتژی توسعه آن منطقه را تعریف کرد. منطقه دیزمار همواره از مناطق پیشرو در حوزه کشاورزی بوده و توسعه این منطقه باید بر محوریت فعالیتهای زراعی، باغی و دامپروری استوار باشد. متاسفانه راندمان فعالیتهای کشاورزی سنتی بسیار پایین است و این موضوع سبب شده تا ایجاد ارزش افزوده و اشتغال در بخش کشاورزی طی سالهای اخیر در منطقه بسیار پایین باشد. لذا پیشنهاد می شود مسئولین امر از هیچ تلاشی در جهت مکانیزه نمودن فعالیتهای کشاورزی منطقه دریغ ننمایند. با افزایش سودآوری فعالیتهای کشاورزی و افزایش درآمد کشاورزان، به تدریج ارتباط پیشین و پسین این بخش با سایر بخشهای اقتصادی افزایش یافته و رشد و توسعه می تواند به تمام بخش های اقتصاد منتقل شود. فراموش نکنیم که خشت اول و سنگ بنای توسعه بسیاری از کشورهای توسعه یافته همچون آمریکا، کشاورزی بوده است.
به اقرار اکثر صاحبنظران، صنعت توریسم و اکوتوریسم در چهارچوب محافظت از اکولوژی منطقه، که مهمترین ثروت آیندگان است مناسب و لازم است؛ آیا علم اقتصاد این دیدگاه را تائید می کند لطفاً کمی توضیح دهید؟
این موضوع باید در قالب توسعه پایدار که از مباحث اصلی اقتصاد توسعه است، توضیح داده شود. توسعه پایداریاSustainable Developmentیک مفهوم چندجانبه است که یکی از جنبه های آن پایداری منابع طبیعی است و بیانگر ایجاد تعادل بین توسعه و محیط زیست میباشد. پس توسعه زماني پايدار خوانده میشود كه مخرب نبوده و امكان حفظ منابع اعم از آب، خاك، منابع ژنتيكي، گياهي و جانوري را براي آيندگان فراهم آورد. در توسعه پايدار، موضوع اساسی آن است که منابع طبیعی پایه برای آیندگان به صورتی محافظت شوند که آنها نیز بتوانند به اندازه نسل کنونی از آنها استفاده نمایند.
اکوتوریسم یکی از انواع توریسم است که با مفهوم توسعه پایدار سازگاری بیشتری دارد. اكوتوريسم پايدار در واقع توريسمي است كه از نظر اكولوژيكي پايدار باشد. به این مفهوم که به نيازهاي امروز اكوتوريستها پاسخ دهد و به حفظ و توسعه فرصتهاي اكوتوريستي براي آيندگان بپردازد و به جاي آسیب زدن به اكولوژي، در راستای ثبات و پایداری آن تلاش نماید.لازم به ذکر است که در اكوتوريسم پايدار، انگيزه اصلي مسافرت به طبيعت، دیدن جذابيتهاي طبيعي يك منطقه است و اكوتوريست پس از مشاهده جذابيتها، بدون اينكه خللي در آن وارد آورد و به تخريب آنها بپردازد، محل را ترك كرده، امكان استفاده را براي ديگر علاقه مندان باقي مي گذارد. به اين ترتيب، در عين حال كه از فرهنگ، سوابق تاريخي و نمودهاي طبيعي منطقه، شناخت حاصل ميكند، شان و جايگاه اكوسيستم را حفظ و در ضمن، فرصتهاي اقتصادي و درآمدزايي را براي مردم محلي ايجاد مي كند.
صنعت گردشگری مدتهاست به یکی از بزرگترین صنایع جهانی تبدیل شده و به عنوان موتور محرکه توسعه از آن یاد می شود. رونق این صنعت در کنار فعالیت کشاورزی می تواند یکی از راهکارهای عملی ارتقای رشد و توسعه اقتصادی منطقه دیزمار قلمداد گردد، چراکه این منطقه دارای مکانهای تاریخی و چشم اندازهای طبیعی بکر زیادی است که می تواند مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.
بهره برداری از معادن با امتیازها و اثرات تخریبی آن بر محیط زیست منطقه را چگونه ارزیابی می کنید؟
از نظر ساختار زمین شناسی، منطقه قره داغ از لحاظ تنوع مواد معدنی حائز رتبه های برتر در سطح ملی و حتی جهانی است. منطقه ورزقان و خاروانا با داشتن معادن متعدد و بزرگ جایگاه مهمی در بخش معدن اقتصاد کشور دارند. وجود معادن فرصت‌ها و تهدیدهایی دارد که تواما باید مورد توجه قرار گیرند. معادن مزایای زیادی از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و تربیت نیروهای متخصص از بین روستائیان، ایجاد و تکمیل زیرساخت‌ها مانند راه‌ها و توسعه شبکه‌های انتقال انرژی و... را دارند ولی معایبی همچون آسیب به مراتع، جنگل‌ها و زمین های زراعی، آلودگی منابع خاک و آب، تغییرات فرهنگی در اثر حضور افراد بیگانه در منطقه و... را نیز دارند. لذا لازم است بین این فرصت‌ها و تهدیدها تعادل ایجاد شود و نمی توان محیط‌زیست و منابع آب و خاک را فدای سود معدنکاران یا حتی اشتغال روستائیان نمود. در منطقه ما کشاورزی و گردشگری از بخشهای مهم و اساسی اقتصاد بوده و هست و استفاده از منافع معادن در راستای پیشرفت منطقه در صورتی قابل توجیه است که صدمه ای بر اهداف توسعه پایدار منطقه وارد نسازد.
آقای دکتر، برای هم منطقه ای های ساکن در تهران بخصوص آنهایی که دارای سرمایه هستند و قلب‌شان برای زادگاه‌شان می‌تپد و تعدادشان هم کم نیست، چه پیشنهادی دارید؟
بله شما درست می فرمائید، همشهریانی که وضعیت مالی خوبی دارند کم نیستند ولی متاسفانه به محض اینکه شخصی می خواهد به فکر سرمایه‌گذاری در منطقه بیفتد، اطرافیان وی چنان فشاری بر ایشان وارد میکنند که ترجیح می دهد بجای منطقه خود در مناطق دیگر سرمایه گذاری کند. گرچه امکانات موجود در منطقه بویژه زیرساختهای موجود با تهران و سایر شهرهای صنعتی قابل مقایسه نیست، ولی باید قبول کنیم که فرصت‌های سرمایه‌گذاری که میتوانند بازدهی مناسبی برای سرمایه‌گذار داشته باشند نیز کم نیستند.
برای نمونه اخیرا کارخانه آب معدنی و نوشابه شرکت زرین مشک گلریز با سرمایه گذاری آقای خلیلی و با مدیریت آقای حسینی مجددا راه اندازی شد. قطعا در صورت تولید محصولات با کیفیت بالا و تبلیغات مناسب می توانند سهم بازاری قابل توجهی را در سطح شمالغرب کشور و حتی کشورهای همسایه به خود اختصاص دهند و از طرف دیگر فرصت های اشتغال مستقیم و غیرمستقیم زیادی برای ساکنین گل آخور و روستاهای همجوار ایجاد نمایند.
باید خوش بین بود، باید از کاربرد عباراتی که حاوی انرژی منفی هستند همچون "نمی شود"، "نمی گذارند"، "نمی توان" و... دوری جست. در صورت خواستن همشهریان، فرصت های زیادی پیش روی آنها وجود دارد که می توانند با مشورت متخصصین امر، طرح های متناسب با وضعیت خود را برگزینند. انواع طرح های صنعتی کشاورزی و گردشگری جزء طرحهایی هستند که علاقمندان به سرمایه گذاری می توانند بیشتر روی آنها تامل نمایند.
چه پیشنهاداتی برای مسئولین بطور کلی و نوعاً شورای محترم و شهرداری که مانند حضرتعالی دلسوزان خاروانا هستند دارید؟
مهمترین تجربه ای که بنده به عنوان عضو شورای دوره چهارم کسب کردم، این بود که در منطقه ما تمامی مسائل و موضوعات منطقه باید به جد از سوی اعضای شورا به عنوان نماینده مردم پیگیری شود. موارد کمتری می توان یافت که بدون پیگیری به نتیجه رسیده باشد.
متاسفانه مسئولان بزرگوار امورات مربوط به بخش خاروانا را کمتر مورد توجه قرار می دهند و به حل مسائل و مشکلات منطقه خاروانا تمایل چندانی ندارند! لذا اعضای شورا و هر کسی که می تواند در حل مسائل منطقه نقشی داشته باشد، باید پیگیری امورات منطقه و شهر خاروانا را به مهمترین دغدغه خود تبدیل نمایند.
در خصوص شهرداری نیز باید عرض کنم که مشکل کمبود اعتبار همواره از مهمترین مشکلات شهرداری بوده و هست. ضمن اینکه باید از نهادهایی که امکان کمک مالی و غیرمالی به شهرداری منطقه محرومی مثل خاروانا را دارند، یاری جست؛ بلکه باید اعضای شورا و شهردار محترم به دنبال ایجاد منابع درآمد پایدار برای شهرداری باشند تا این مشکل را به صورت دائمی حل و فصل نمایند.
در خصوص هزینه هنگفت شهرداری در احداث پارک در دره متروکه نی پوش، بفرماییدآیا آنجا ارزش این همه هزینه را داشت؟ چرا چنین طرحی اجرا شد که الان هم منصرف شوند؟ ایا نمی شد بااین میزان هزینه کارهای مثبت دیگری در خاروانا انجام داد؟ (ضمناً حق توضیح و جواب به این سوال برای هرشخص و مسئولی محفوظ می باشد).
بنده به عنوان عضو شورای چهارم، از ابتدا با اجرای پارک بزرگ شهر در محل دره کوتول مخالف بودم، منتها موافقت اکثریت اعضای شورا در زمان مذکور باعث شد که جلسه ای فی ما بین شورا، شهرداری، جهاد کشاورزی و معتمدین شهر تشکیل شده و تفاهم نامه ای مبنی بر ساماندهی دره و تبدیل آن به پارک امضا گردد. بنده آن موقع نیز گفتم و الان هم این اعتقاد را دارم که محل مناسب برای چنین پروژه ای زمین های میدان خونبالان است، چرا که بیشتر مسافرین ورودی از این سمت وارد شهر می شوند و در صورت وجود پارک مناسب، احتمال استفاده آن از سوی مسافرین و به تبع آن تهیه لوازم مورد نیاز آنها از مغازه های شهر افزایش می یابد. در کنار آن وجود پارک بزرگی در ورودی که همه مسافرین آن را مشاهده نمایند، می تواند از لحاظ گردشگری نیز یک تبلیغ عملی برای خاروانا تلقی گردد.
طبیعتا هزینه عمرانی انجام گرفته در محل دره کوتول که ظاهرا حدود 100 میلیون تومان است، قابل بازگشت نیست و بهترین تصمیم ساماندهی سطحی و تکمیل نواقصات قسمت عملیاتی شده است، ضمن اینکه باید محل مناسب دیگری برای اجرای طرح پارک بزرگ تعیین شده و عملیات اجرایی آن آغاز شود چراکه وجود چنین پارکی از نیازهای شهر می باشد.
آخیرده، گویلوز ایسته ین اورک سوزلریزی بویورون؟
شاید موضوعی که تمام موضوعات مطرح شده در سوالات قبلی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، موضوع نبود زیرساختهای لازم علی‌الخصوص نبود راههای ارتباطی مناسب در منطقه است. اغلب راههای موجود منطقه همان راه‌هایی هستند که در سالهای جنگ مثل جنگ ایران و روس از مرکز استان به سمت نوار مرزی احداث شده اند و تفاوت مهمی که با زمان آغازین احداث در آنها ایجاد شده است، آسفالته کردن جاده‌ها بوده است که البته این تغییر هم در خصوص اغلب راه‌ها فاصله زیادی با حالت مطلوب دارد. فقط به عنوان نمونه میتوان به آسفالت روکش جاده ورزقان- خاروانا اشاره کرد که بیش از 4 سال است شروع شده ولی هنوز تکمیل نشده است و حداقل 28 کیلومتر آن همچنان بدون روکش مانده است!
قطعا مهمترین دغدغه سرمایه‌گذارانی که قصد شروع فعالیتی را در منطقه دارند، وضعیت بسیار نامناسب راههای ارتباطی است. اگر به دنبال منطقه ای توسعه یافته و با اقتصادی پررونق هستیم باید این مشکل اساسی منطقه حل گردد. چند سال پیش دو بزرگراه مربوط به شهرستان در بودجه ملی صاحب ردیف بودند: بزرگراه خواجه- ورزقان- سه راهی آقابابا و بزرگراه تبریز- اسپیران- سه راهی آقابابا- خاروانا- نوردوز. متاسفانه دیگر این پروژه ها ملی نیستند و ظاهرا به طرح های استانی تنزل یافته اند. بزرگراه خواجه- ورزقان از سوی شرکت مس آذربایجان حمایت مالی می شود و مسئولین شهرستان نیز جلسات متعددی را برای رفع مسائل و مشکلات پیش روی آن برگزار می کنند و سرعت پیشرفت عملیات آن گرچه مطلوب نیست ولی به هر حال در حال اجراست ولی بزرگراه تبریز- اسپیران- خاروانا- نوردوز که می تواند ضمن اتصال مرکز استان به مرز ارمنستان، اقتصاد منطقه خاروانا را نیز متحول سازد، یک پروژه فراموش شده از سوی مسئولین بوده است. هیچگونه جلسه ای جهت پیگیری و رفع موانع این پروژه از سوی مسئولین شهرستان و حتی استان برگزار نمی شود و پیگیری کنندگان آن تنها اعضای محترم شورای خاروانا و معتمدین منطقه بوده اند. فلذا، تا زمانیکه مسئولین ذیربط نخواهند، نمی توان به اجرای این پروژه که برای منطقه خاروانا پروژه ای حیاتی تلقی می شود، امیدوار بود. بنده مطمئنم حتی در صورت تکمیل نشدن این پروژه ولی شروع جدی عملیات احداث آن، باز خیلی از سرمایه‌گذاران مخصوصا همشهریان مقیم تهران جهت شروع فعالیت اقتصادی در منطقه اعلام آمادگی خواهند کرد.
موضوع دیگر که باعث نگرانی اهالی خاروانا و روستاهای همجوار شده است، عدم احداث پایاب سد حاجیلار می باشد. در طرح توجیهی این پروژه، موضوع استفاده از آب سد در 2000 هکتار از اراضی خاروانا، لیلاب، ملک قضات و دستجرد مورد توجه قرار گرفته بود ولی اخیرا مسئولین امر اعلام کرده اند که سهم کشاورزی 1000 هکتار از اراضی است که 550 هکتار آن سهم روستاهای پایین دست یا همان روستاهای آرازبار می باشد و تنها 450 هکتار سهم خاروانا و روستاهای همسایه می باشد! و جالب اینکه اجرای عملیات احداث پایاب سد در این منطقه نیز توجیه اقتصادی ندارد!
مسئولین آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی باید توجه نمایند که این آب سهم مردم زحمتکش منطقه است و روا نیست که سدی بر روی رودخانه حاجیلار ساخته شود و مجتمع مس سونگون کیلومترها دورتر از این منطقه از آب این سد استفاده نماید ولی کشاورزان این منطقه محروم در بغل دست سد نتوانند از آب خود استفاده نمایند. لذا لازم و ضروری است که هر چه زودتر مسئولین ذیربط جلسه ای در این خصوص ترتیب دهند و تکلیف احداث پایاب سد و سهم اراضی کشاورزی منطقه خاروانا از آب سد را معین نمایند تا ضمن بازگرداندن امید به کشاورزان منطقه، نقشی نیز در جلوگیری از مهاجرت اندک جمعیت باقیمانده منطقه ایفا نمایند!
منبع: http://dizmar.blogfa.com/
وبلاگ حاضر یک وبلاگ اجتماعی فرهنگی بوده و جهت انعکاس اخبار منطقه خاروانا طراحی شده است